Primair Onderwijs Schooljaar 2025-2026

Onze westerse wereld omvat maar een relatief klein deel van de wereldbevolking. Maar we zorgen wel voor het overgrote deel van de afvalberg op deze wereld. Met minder mensen maken wij meer rommel. Dicht bij huis beter omgaan met afval leidt uiteindelijk tot een groter schoner geheel.

Energie heeft de wereld gemaakt zoals we die nu kennen. Maar straks keert het zich nog tegen ons. Zie het broeikaseffect en de smeltende poolkappen. Energie is niet voor niets al jaren een veelbesproken onderwerp. Volop mogelijkheden voor leuke experimenten. En voor persoonlijke keuzes.

"Mooie stad achter de duinen". Deze versregel toont al aan, dat Den Haag verrassend veel natuur herbergt. Het strandleven en de duinen natuurlijk. Maar ook in de straten is er meer te zien dan je zo zou denken. Dit thema bevat dan ook volop eye-openers.

Het is lastig om in een broek of een krant nog natuur te herkennen. Toch worden ze beide gemaakt van grondstoffen uit de natuur. Juist die producten tonen onze afhankelijkheid van de natuur!

Kinderen en dieren vormen samen een soort natuurlijk bondgenootschap. Er is bijna geen kind dat niet van dieren houdt. Maar moet je ze daarom ook houden? En zo ja, wat haal je je dan op je hals? Een dier aaien is leuk, maar is elke dag een hok verschonen dat ook? "Bezint eer je begint" is het motto van dit thema.

Olle maakt er zelf iets van

"Je komt Den Haag niet uit, je kunt niet voor- of achteruit", zingt Jeffrey Huf. Het groeiend aantal auto's, de blijvende vraag naar meer mobiliteit en de gelijkblijvende ruimte maken keuzes onontkoombaar. Dit thema gaat daarop in.

Als we hier drukken, doet het ergens anders pijn. Ons handelen hier heeft elders gevolgen. Dan kan dicht bij huis zijn, of ver-van-ons-bed. Dit thema laat zien dat ons eigen handelen consequenties heeft.

Stad en ruimte, het lijken begrippen die niet met elkaar te rijmen zijn. Zeker op warme dagen lijkt iedereen op je huid te zitten. Des te groter de noodzaak om heel slim om te gaan met die beperkte ruimte. In dit thema ontdekken uw leerlingen dat zoiets altijd gepaard gaat met kiezen. Dus wat geef jij voorrang?

Melk komt uit een melkpak, een ei uit de koelkast. Dat is de belevingswereld van veel kinderen in de stad. Maar wat is nu de werkelijkheid achter ons dagelijks voedsel? Waar komt het vandaan, hoe wordt het geproduceerd? Door dit thema ontdekken de leerlingen waar je plakje kaas en je bordje aardappelen-met-groente vandaan komen.

We zoeken naar water op Mars, maar gaan we er hier op aarde wel zorgvuldig mee om? Water is de bron van ons leven. Het is dus noodzakelijk om het zorgvuldig en met kennis van zaken te gebruiken. Uw leerlingen ontdekken de ontschatbare waarde van schoon water.

vv

Begeleide lessen of lessenseries worden gegeven door een docent van Milieueducatie. U kunt ze desgewenst zelf in de klas inleiden met ons lesmateriaal. De leslocaties kunnen zijn een stadsboerderij, een leslokaal, een tuincomplex of de eigen schoolomgeving.

DIEREN LENEN VIA MILIEUEDUCATIE
Probeer zelf eens een week lang voor een levend dier zorgen. Daar komt heel wat bij kijken, zoals de zorg voor water, voer op vaste tijden en een schoon hok. Voor u, als leerkracht, zijn het maar kleine handelingen. Door samen het dier te verzorgen, ervaren de leerlingen welke zorg een levend dier echt zorg nodig heeft.

De logé-voor-een-week laat zich natuurlijk ook uitgebreid bekijken. Hoe leeft het dier in de vrije natuur? Wat zeggen z'n tanden of z'n nagels over de manier waarop hij of zij leeft.

Er zijn 11 verschillende keuzekisten beschikbaar, verdeeld over diverse thema's. Leerlingen en leerkrachten die er inmiddels mee werkten, reageerden enthousiast. Voor de leerlingen is vooral aantrekkelijk en interessant dat ze bij hun zoektocht naar informatie en argumenten voor hun standpunt ook het internet gebruiken. U, de leerkracht, zult zien dat er wel meer voordelen aan deze manier van onderwijs zitten. Leerlingen leren gaandeweg hun eigen waarden ontdekken en beargumenteren. Ze voeren discussie met elkaar, vormen een mening en komen tot een gezamelijke eindpresentatie. Waar veel andere onderwijsvormen toch vooral productgericht zijn (een opstel maken, bijvoorbeeld) is hier het proces erg belangrijk.

Leskisten worden door Milieueducatie op school bezorgd en ook weer opgehaald. Wanneer, dat staat in de reserveringsbevestiging.

Met de materialen in een leskist kunt u met weinig voorbereiding een of meer aantrekkelijke lessen geven. De werkvormen uit de kisten kunnen heel verschillend zijn. Een opdrachtencircuit, diertjes vangen, zelf kas of papier maken, om maar wat voorbeelden te noemen.

Wilt u informatie vooraf of is een door u gewenste leenperiode niet beschikbaar? Overleg dan met de consulent van Milieueducatie.

Materialen die als ondersteuning bij lesactiviteiten geleend kunnen worden, zoals veiligheidshesjes en materialen om een schoonmaakactie te organiseren.

ADVIES EN ONDERSTEUNING NODIG BIJ MILIEU-PROJECTEN?

Milieu-onderwerpen zijn vaak geschikt voor een project voor de eigen groep, een bouw of voor de hele school. Een consulent van Milieueducatie helpt samen met de leerkracht(en) graag mee bij de ontwikkeling en organisatie van een milieuproject. Wat kunt u van de samenwerking met een consulent van Milieueducatie verwachten ?
#kijken welke onderdelen van dit jaarprogramma geschikt zijn
#aangeven welke mogelijkheden er bij andere instanties zjn voor bijvoorbeeld excursies, zowel binnen als buiten Den Haag
#bemiddelen bij de contacten met andere instanties.

Hieronder de consulenten van Milieueducatie waar u terecht kunt.
-sbulija@dsb.denhaag.nl - 070/3533349 - Scheveningen, Haagse Hout, Ypenburg, Leidschenveen
-sbnienh@dsb.denhaag.nl - 070/3532907 - Centrum, Laak
-sbnijsm@dsb.denhaag.nl - 070/3532946 - Escamp, Wateringse Veld
-sbkochl@dsb.denhaag.nl - 070/3532945 - Segbroek, Loosduinen

Klik op [lijst:Ondersteuning] om alvast inspiratie op te doen voor een aantal projecten

Het merendeel van de activiteiten binnen de 10 thema's kunt u zelf met uw kinderen uitvoeren. Hiervoor kunt u beschikken over een aantal hulpmiddelen die u bij ons kunt reserveren.

Er zijn twee mogelijkheden

#U heeft eigen grond bij de school en u wilt daar met de kinderen gaan tuinieren. Wij kunnen u dan helpen met raad, zaad en advies.
#U heeft geen eigen grond bij de school, maar u wilt toch graag zelfstandig tuinieren. Dan kunt u gebruik maken van een van onze tuincomplexen.

Een project over klimaat, energie en mobiliteit?

• Een actueel onderwerp, maar hoe kom je tot een goede invulling?
• Denkt u bij klimaat aan de veranderingen in de natuur, het energieprobleem, of de consumptiemaatschappij?
• Wilt u het dichtbij houden of meer mondiaal benaderen?
• Bekijk samen met de consulent van Milieueducatie welke producten uit ons jaarprogramma geschikt zijn en welke extra mogelijkheden er zijn, zoals een debat over het klimaat in de echte raadszaal van het stadhuis.

Een project over seizoenen, groen, natuur om ons heen?

• Deze onderwerpen komen regelmatig terug in de methodes.
• Wilt u extra buitenactiviteiten organiseren of een groenere schoolomgeving?
• Bekijk samen met de consulent van Milieueducatie de extra mogelijkheden, zoals een natuurpad bij de school of een wandeling met de boswachter

Een project over het leven in de grote stad ?

• Het leven in de grote stad, daar zijn we in Den Haag dagelijks een onderdeel van. U kunt kiezen voor verschillende invalshoeken, zoals verkeer, voorzieningen, afval, gevaren, wonen, inrichting van de stad, enz.
• De consulent van Milieueducatie kan u helpen bij het maken van een keuze.

Een project over afval ?

• Afval maken we allemaal. Mogelijke invalshoeken zijn: soorten afval, afvalverwerking, scheiden, preventie, wat doet de gemeente Den Haag en wat kan ik zelf doen om minder afval te veroorzaken.
• De consulent van Milieueducatie kan extra mogelijkheden organiseren, zoals een bezoek van vuilnismannen aan de school of een schoonmaakactie met een veegploeg van de gemeente.

Een project over water ?

• Nederland, waterland. Dat geldt ook voor Den Haag. Maar wat neem je als uitgangspunt? Drinkwater, water om ons heen, planten en dieren in het water, eigenschappen van water?
• Bekijk samen met de consulent van Milieueducatie welke producten uit ons jaarprogramma geschikt zijn en welke extra mogelijkheden er zijn, zoals zien hoe een riool werkt of een excursie naar zee.

Een project over voedsel en gezondheid?

• Een actueel onderwerp met veel keuzemogelijkheden voor een project, zoals weet wat je eet, wat zit er in?, waar komt het vandaan?, verpakkingen, wat voor afval levert het op, gezonde voeding, enz.
• Bekijk samen met de consulent van Milieueducatie welke projecten in het jaarprogramma geschikt zijn en welke extra mogelijkheden er zijn, zoals het verwerken van producten (uit eigen tuin)in onze goed geoutilleerde keuken in de stadsboerderij Landzigt of proeven met de smaakkist.

Een project over ...............?

Neem voor advies en ondersteuning contact op met uw consulent van Milieueducatie! Hieronder de consulenten van Milieueducatie waar u terecht kunt.

• ans.ulijn@denhaag.nl - 070/3533349 - Scheveningen, Haagse Hout, Ypenburg, Leidschenveen
• henke.nienhuis@denhaag.nl - 070/3532907 - Centrum, Laak
• mariette.nijssen@denhaag.nl - 070/3532946 - Escamp, Wateringse Veld
• wies.koch@denhaag.nl - 070/3532945 - Segbroek, Loosduinen

...